Obowiązek popierania akcji misyjnej przez Sodalicję

Obowiązek popierania akcji misyjnej przez Sodalicję

( dokończenie)

Ks. J. Krzyszkowski TJ

O pacyfizmie i unionizmie, jako nie dotyczących ściśle tematu niniejszego referatu, nie będę mówił; przypomnę za to, co myślą i czują papieże o obowiązku współpracy misyjnej.

            Nie sposób na tym miejscu przytaczać wszystkie enuncjacje i to wszystkich papieży, choćby tylko na przestrzeni ostatniego wieku, w którym, nawiasem mówiąc, tkwi korzeniami coraz to wspanialej się zapowiadający dzisiaj, rozkwit prac i ruchu misyjnego. W XIX przecież stuleciu praca i ruch misyjny zaczyna się na dobre specjalizować. W XIX stuleciu powstają pierwsze ściśle misyjne związki, jak Dzieło Rozkrzewiania Wiary i Dzieło Dziecięctwa Jezus oraz ściśle misyjne zgromadzenia, których samo wyliczenie zbyt wiele zajęłoby czasu. Otóż tym wszystkim związkom i zgromadzeniom papieże, począwszy od Grzegorza XVI, gorącym poleceniem torują drogę do serc i umysłów katolickich.

            Największymi chyba orędownikami sprawy misyjnej są dwaj ostatni papieże: Benedykt XV i Pius XI. Pierwszemu z nich historia nadała już przydomek „papieża misjonarzy”, bo w encyklice Maximum illud tak dobitnie i jasno, z tak niesłychaną wnikliwością w stosunki misyjne wytyczył program działania i równocześnie tak nieodparcie uzasadnił obowiązek wspierania misji zagranicznych, jak nikt przed nim. Jego jest zasługą, że włoski Związek Misyjny Kleru przeobraził się w ogólnoświatowy, że dziś duchowieństwo całego świata zrozumiało już obowiązek współpracy misyjnej, że misyjne uświadomienie wiernych wciągnęło w program swojego duszpasterstwa.

            Pius XI wkrótce po swym wyborze miał się podobno wyrazić: „ Poprzednika naszego nazwano papieżem misjonarzy- my pragniemy być takim w jeszcze większym stylu.” Istotnie, krocząc śladami swego poprzednika, nie tylko szczególniejszą opieką otoczył trzy ogólnoświatowe związki misyjne, jakimi są Dzieło Rozkrzewiania Wiary, Dziecięctwo Jezus i Dzieło Kształcenia Krajowego Kleru, ale nadto głosem Watykańskiej Wystawy Misyjnej przemówił do milionowej rzeszy pątników, zdążających do Rzymu w roku jubileuszowym, a zamykając wystawę misyjną, w encyklice Rerum Ecclesiae jeszcze raz przedłożył całemu światu ogrom zadań misyjnych i wezwał wszystkich wiernych do wspólnej i ofiarnej współpracy w tym gigantycznym dziele.

            „Od pierwszej chwili naszego pontyfikatu- powiada we wspomnianej encyklice Pius XI- postanowiliśmy użyć wszystkich sposobów, byle tylko ludom żyjącym w pogaństwie, mogli misjonarze z dniem każdym nieść coraz to dalej światło Wiary i torować jedyną drogę do zbawienia. I dlatego dopóki Opatrzność użyczy nam życia, nigdy o tę dziedzinę naszego urzędu troskać i zabiegać nie przestaniemy. Często bowiem, kiedy rozważamy, że na kuli ziemskiej jest jeszcze miliard dziesięć milionów pogan << duch nasz żadnego nie ma odpocznienia>>( 2 Kor 7, 5).”

            Miliard dziesięć milionów żydów, mahometan, pogan! Jakiż to przerażający akt oskarżenia przeciw nam katolikom za egoizm i ospałość; jakiż to bolesny wyrzut dla katolickiego- dla misyjnego sumienia. Tak, ale trzeba mieć to sumienie! Otóż Pius XI stara się to sumienie rozbudzić! Wierni- dowodzi Ojciec Święty- powinni współpracować z misjonarzami na mocy ogólnie obowiązującego przykazania miłości Boga i bliźniego. Dzięki Bogu już wznieśliśmy się na ten stopień etyki, że dzieła miłosierdzia, o ile dotyczą ciała,czy umysłu, cieszą się ogólnym uznaniem. Ale z drugiej strony musimy przyznać, że na naszej akcji charytatywnej zbyt często ciąży jeszcze piętno ekskluzywizmu czy zaściankowości. Otóż- burzmy bariery- zdaje się wołać Ojciec Święty- burzmy bariery, jakie wzniósł pogański egoizm i naturalizm; nie jeden stan, nie jeden naród, ale całą ludzkość obejmijmy wzrokiem i kochającym sercem. Wstąpmy wreszcie na wyższy stopień rozwoju etycznego, na którym powszechnie obowiązuje „ratownictwo dusz” ginących w odmętach pogaństwa. Jest to daleko szlachetniejszy tym akcji charytatywnej, aniżeli jakikolwiek inny, którego przedmiotem jest ciało, albo tylko jedna władza duszy, którego terenem jest wyłącznie ziemia, która kończy się z czasem, a nie ma trwałego rezonansu na wieczność! „Pielęgnując w sobie ten rodzaj miłości- powiada Papież- pokazujemy, że cenimy wiarę tak, jak ona na to zasługuje, a dzieląc się tym darem z poganami, odwdzięczamy się w ten sposób za niego miłosiernemu Bogu.” Nic słuszniejszego nad to stwierdzenie. Wiemy przecież z historii kultury, że każde gorętsze ukochanie jakiejkolwiek idei, mniejsza o to, czy niesie ona ze sobą życie i błogosławieństwo, czy śmierć i zniszczenie, zawsze rodziło apostołów, czy agitatorów. Apostolstwo, współpraca misyjna- to sprawdzian naszego napięcia religijnego; jeśli idea współpracy misyjnej nie wchodzi w treść naszych przeżyć religijnych, jeśli się niejako bronimy przed nią, dowód to, że temperatura religijna opadła do zera, dowód, że w nas to serce nie roztuliło się jeszcze najcudniejszym w ogrodzie ludzkich uczuć kwiatem- wdzięczności.

            Kościół katolicki i naszych świątyń wieżyce, nadzieją wzlatujące ku niebu, Golgota i płynąca z niej Krew Odkupienia, sakrament pokuty i Eucharystia, metryka chrztu i dyplom sodalicyjny- czyż nie zasługują na to, żeby odwdzięczać się Bogu przez przysparzanie Mu chwały! W jaki sposób? Im liczniejsze poznają Go umysły, im liczniejsze dusze ukochaniem Go obejmują, tym większe będzie Jego uwielbienie. Każda ofiara na rzecz misji, każde słowo modlitwy za misjonarzy, to jakby nowe natężenie, to jakby nowy rozgłośnik zaintonowanego niegdyś nad stajenką betlejemską i płynącego przez wieki, ponad jęki i rozpacze, ponad zgrzyty i skowyty hymnu: Gloria in excelsis Deo!...

            I względem misji Sodalicje nie małe mają zobowiązania. Misje przecież imię Sodalicji rozniosły szeroko po świecie i uczyniły je znanym i czcigodnym niemal równocześnie z jej powstaniem nie tylko na dworze cesarzy w Pekinie, ale i w Paragwaju, w Indiach, w Japonii, a dzisiaj dokładnie na całej kuli ziemskiej.

            Jesteśmy Polakami i szczycimy się polską kulturą; czy jednak pamiętamy kto nam do niej torował drogę? Otóż znów misyjny trud synów św. Benedykta i św. Bernarda, Dominika i Franciszka wyrwał Polskę z mroków barbarzyństwa i wyprowadził ją na światło cywilizacji oraz uratował od zgangerowania przez pogaństwo. Misje zawsze leczyły i leczą skarlałe rasy i narody oraz zdolne są także dzisiaj anemiczne organizmy zasilić nowymi źródłami energii. Nie tylko w krajach pogańskich!

            Bądźmy szczerzy i odpowiedzmy sobie bez hipokryzji na pytanie, czy wszystkie nasze Sodalicje tryskają zdrowym, rumianym życiem? Czy z niektórych Sodalicji, niby z ciasnego podwórka, nie bije przykry zaduch koteryjnych i osobistych kwasów i waśni? Czy niektóre z nich nie zasługują raczej na nazwę „Bractwa Sióstr i Braci śpiących” niż Sodalicji? Jeśli życzymy zdrowia i rozmachu naszym Sodalicjom, otwórzmy szeroko drzwi i okna sodalicyjnych sal, nich powieje przez nie rześki wiatr od śnieżnych pól misyjnych dalekiej Północy, niech przejdzie przez nie aromatyczny wiew Południa i Dalekiego Wschodu.

            Wobec ogólnoświatowego problemu misyjnego: Dlaczego po tylu wiekach od założenia Kościoła Chrystus jest tak mało znany i kochany, dlaczego tak nikły owoc Jego męki i plon Jego nauki- jakże zmaleją owe dla różnych sodalicyjnych „wielkości” ogromnej( ?) wagi kwestie, dlaczego ten na prefekta, a tamta na prezydentkę nie została wybrana, dlaczego ten kwiatek stylistyczny z czyjegoś referatu został wykreślony itd. Wobec ogromu misyjnych zadań całego Kościoła, zadań wołających o natychmiastowy, zbiorowy czyn, jakże jałowe wydadzą się przeciągłe dyskusje nad stylizacją jakiegoś jednego punktu z programu „poczynań” tego czy owego sodalisa… Misje to program już gotowy- wołanie o czyn!

            Szersze niż dotąd w Sodalicjach uwzględnienie zagadnienia misyjnego nie tylko ideę apostolatu, stanowiącą jeden z trzech głównych filarów gmachu sodalicyjnego, zabezpieczy przed zwietrzeniem i zgnilizną, ale równocześnie utwierdzi dwa inne, jakimi są: kult Maryjny i udoskonalenie duchowe sodalisów.

            Podstawą duchowego wyrobienia sodalicyjnego i w ogóle katolickiego jest głęboka wiara i wielkie umiłowanie tego skarbu. I oto znów nie sposób, żeby ten, kto bliżej zapozna się z terenem, na którym pracują misjonarze, z ową gehenną udręki, obłędu i poniżenia w dziedzinie życia sodalicyjnego i religijnego, z gehenną, w jaką pogrążyło ludzkość pogaństwo- nie sposób powiadam, ażeby ten nie przylgnął jeszcze mocniej do Chrystusowego krzyża, godła nadprzyrodzonych i ziemskich nawet wyzwoleń i wywyższenia.

            Sprawdzianem gorącej wiary jest gotowość do ofiar i poświęcenia. Życie każdego katolika, a cóż dopiero wybitnego katolika, jakim powinien być sodalis, musi być utkane z krzyży i poświęceń, jeśli chce iść za Chrystusem. Ale, jakże nam trudno nie raz na ołtarzu ofiarnym złożyć siebie samych i to, co kochamy. Jakaś święta sugestia przykładu jest nieraz wprost nieodzowna. Wpatrzenie się w życie misjonarzy i misjonarek, co opuszczają ojczyznę i ciepłe gniazdo rodzinne, by w poniewierce i zapomnieniu o sobie targać swoje zdrowie na posłudze nieznanym i obcym, a nieraz wrogom- rozczytywanie się w listach misjonarzy o nowo nawróconych, co wczoraj jeszcze byli poganami, a dzisiaj podziwiać musimy w nich nieugiętych wyznawców i męczenników, z pewnością rozpali w sercu każdego jakąś wielką tęsknotę za bohaterstwem aż do szaleństwa krzyża.

             W mej poczekalni- pisała nam niedawno jedna pani- obok żurnali mody leżą także zeszyty „Misji katolickich”. „Pewnego dnia przyszła do mnie przejazdem jedna pani, żeby odebrać zamówioną suknię. Ponieważ robota nie była wykończona, nieznajoma bliżej mi pani musiała dłużej poczekać. Po niejakim czasie wchodzę, żeby oddać już skończoną suknię, ale owa pani tak była zajęta czytaniem „Misji”, że dopiero po upływie sporej chwili czasu odłożyła zeszyt.- Nawet pojęcia nie ma pani- powiada owa nieznajoma- jak wielką przysługę wyświadczyły mi te „Misje”… Uratowały mi życie! Nie zna mnie pani i trudno o tym mówić, ale widzę w tej lekturze chyba opatrznościowe zrządzenie Boże. Były tam słowa wypisane wprost do mnie…”

            Powyższy przykład- a takich moglibyśmy przytoczyć wiele- świadczy bardzo wymownie, jak silną podporą wiary, jakim ratunkiem w rozpaczy może się stać bliższe zapoznanie się z pracą misyjną. Sodalicja- pisze w swoim „Przewodniku” O. Roztworowski TJ- ma być kadrą żołnierzy Bożych, ale sztandar, który nad tą kadrą powiewa, musi być sztandarem misyjnym. Cześć Maryi jest najbliższym celem Sodalicji. Lecz któż najlepiej czci Maryję? Bez wątpienia ten, kto Ją naśladuje i troszczy się o rozszerzanie czci Jej Imienia. Maryja zrodziła, wychowała i oddała światu Jezusa, tego par excellence Misjonarza, co przyniósł nam z dalekich pozaświatowych krain Prawdę i Łaskę. Otóż i dzisiaj każdy sodalis, który przejmuje się ideą misyjną, rodzi niejako nowych misjonarzy; wspierając misje, karmi na wzór Maryi Jezusa, głoszącego ustami misjonarzy Dobrą Nowinę; oddając zaś siebie czy swoich na całkowitą służbę sprawie misyjnej, upodabnia się do Maryi, składającej w ofierze własnego Syna na ołtarzu Krzyża.

            Świat pogański to uzurpowana domena szatana; świat pogański nie zna Maryi. Otóż, wspierając misje, sodalis przyspiesza tę chwilę, o której w natchnieniu proroczym wieściła Maryja- „ Błogosławioną mnie naszywać będą wszystkie narody”. Modląc się za misje, przyspiesza ostateczny triumf Tej, co starła głowę węża. Misje to triumfalny pochód Maryi przez kraje pogańskie, to dzieło Jej cudów i szczególnego umiłowania. Służba sprawie misyjnej, to także służba „Królowej Apostołów”.

            Podsumujmy przytoczone przez nas pobudki, mające skłonić każdego sodalisa do żywszego niż dotąd zainteresowania się sprawą misyjną. Każdy sodalis, jak wspomniałem, na mocy ogólnie obowiązujących ustaw sodalicyjnych ma być apostołem. Forma i treść tego apostolstwa powinna w każdym czasie iść po linii życzeń i nawoływań papieży. Otóż w obecnej chwili, według oświadczeń Kościoła, najszczytniejszą formą katolickiego apostolatu, jest współpraca misyjna. Ona jest barometrem uczuć religijnych, ona ożywia apostolską akcję sodalicyjną, ona pomoże do wewnętrznego wyrobienia członków Sodalicji, ona jest wreszcie najmilszym przejawem nabożeństwa do Maryi. Krótko, idea misyjna ściśle zespala się z sodalicyjną, bo z niej wypływa i przyczynia się do jej pogłębienia.

            Jeśli troska o misje ma być w Sodalicjach trwała i owocna, musi przyjąć stałe ramy organizacyjne i muszą jej przyświecać jasno określone cele. Otóż takim najbliższym celem będzie nawiązanie łączności z jakimś związkiem misyjnym. I tutaj nasuwa się przede wszystkim Dzieło Rozkrzewiania Wiary św. Dlaczego? Bo znów papieże- naczelni sternicy Łódki Piotrowej- nazywają je „pierwszym” i „najważniejszym”- w szeregu innych związków misyjnych, bo usilnie zachęcają, żeby „wszyscy wierni właśnie poprzez ten związek z jak najwydatniejszą pomocą spieszyli misjom”.

            Cóż to jest owo Dzieło Rozkrzewiania Wiary? Jest to najstarszy związek misyjny i najbardziej zasłużony dla misji zagranicznych, a zrodził się we Francji, w kraju bohaterskich poświęceń i zaciętej walki z Kościołem. Dzień  3-ego maja 1822 roku uważany jest za datę jego założenia, gdyż wtedy przybrał obecną nazwę i jasno wytyczył sobie swój cel zasadniczy. Myśl, żeby wspierać wszystkie misje na całym świecie podał Benedykt Kost z Paryża, a sposób zbierania ofiar obmyśliła Paulina Żariko z Lugdunu. Za patrona nowego związku obrano św. Franciszka Ksawerego. W tym samym jeszcze roku nową organizację zatwierdził ks. arcybiskup Lugdunu, a w roku następnym, dekretem z 15 marca, Pius VII i nadał mu liczne łaski i przywileje, które znacznie pomnożyli następni papieże, jak Leon XII, Pius VIII, Grzegorz XVI, Pius IX, Leon XIII, Benedykt XV i Pius XI.

            Pius XI rozporządzeniem z dnia 3 maja 1922, a więc w setną rocznicę założenia tego Dzieła, ażeby mu nadać silniejszy rozpęd i charakter bardziej międzynarodowy, przeniósł jego Centralę z Francji do Rzymu i oddał ją pod szczególniejszą opiekę św. Kongregacji Propagandy. Stąd też jego nieco zmieniona nazwa- Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary. Tenże Papież ułożył dla niego nowe Ustawy Zasadnicze. Poniżej podajemy wyciąg z Ustaw Szczegółowych ułożonych dla Polski w myśl Ustaw Zasadniczych.

            I Cel. Stowarzyszenie, czyli Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary, które w szeregu związków misyjnych stoi- wedle orzeczeń papieży( Maximumillud, Rerum Ecclesiae) na pierwszym miejscu- ma za cel misjonarzom katolickim we wszystkich częściach świata spieszyć z potrzebną im pomocą przy szerzeniu Wiary św.

            II. Środki. Cel ten zamierza Dzieło osiągnąć przez modlitwę i datki na podtrzymanie prac misjonarzy w krajach pogańskich.

            III. Członkowie.  Do Dzieła może się zapisać każdy wierny, który ukończył przynajmniej dwunasty rok życia. Pragnący się zapisać zgłasza się lub pośrednio przed dziesiętnika(czkę) lub osobiście do ks. Proboszcza, czy też innego kapłana, którego ks. Proboszcz w swoim zastępstwie wyznaczy, a w Sodalicjach do swojego ks. Moderatora.

            IV. Obowiązki. Ażeby można zyskiwać odpusty udzielone temu Dziełu i korzystać z przywilejów, każdy członek ma obowiązek( naturalnie bez żadnego grzechu):

- odmawiać codziennie 1 Ojcze nasz i Zdrowaś Mario oraz wezwanie św. Franciszku Ksawery, módl się za nami;

- Co tydzień złożyć na misje 5 groszy, czyli 20 groszy na miesiąc, a 2.40 zł na rok.

UWAGA. Do ważności wpisu nie jest konieczną karta wpisowa, ani utrzymywanie księgi wpisowej, jednak jest to wskazane dla rozwoju Dzieła. Jałmużnę można uiszczać także co kwartał albo raz na rok.

            Powiedziałem, że stosownie do życzeń papieży wszyscy wierni mają należeć do tego Dzieła. Ale jeżeli wszyscy, to chyba w pierwszym rzędzie- „wybitni katolicy”- jakimi powinni być Sodalisi. Zapisanie się do Dzieła Rozkrzewiania Wiary uważam za pierwszy i podstawowy krok Sodalisa na drodze apostolstwa misyjnego. W  życiu sodalisa nie może być ani jednego dnia bez modlitwy za misje, nie może być ani jednego tygodnia bez jałmużny na misje.

            Wyższą formą apostolstwa misyjnego będzie, tak właściwe sodalisom, utworzenie osobnej sekcji misyjnej, działającej pod nadzorem zarządu danej Sodalicji. O ile do Dzieła Rozkrzewiania Wiary powinni należeć wszyscy członkowie Sodalicji, to przeciwnie do sekcji tylko ci, co pragną się odznaczać w służbie Królowej Apostołów. Należeliby do niej tylko ci, którzy nie tylko odmawiają codziennie Ojcze nasz i Zdrowaś Marią w intencji misji, ale urządzają dni zbiorowych modlitw za misje w postaci nabożeństw i Komunii generalnych. Należeliby ci, co nie zadowalają się ofiarą pięciu groszy na tydzień, ale szyją bieliznę ołtarzową i ubranka dla dzieci pogańskich, co tworzą stypendia na kształcenie i wyjazd misjonarzy do krajów pogańskich, co łożą większe kwoty na utrzymanie kleru krajowego, co biorą w opiekę zbiorowo jakąś stację misyjną itd.

            Skąd zebrać na to pieniądze? Sodaliski- akademiczki w Budapeszcie, tak samo jak w Poznaniu czy w Krakowie, nie są właścicielkami kopalń złota, a jednak w ciągu jednego roku zebrały na misje 2 tysiące lirów, czyli tysiąc złotych. W jaki sposób? Zbierały skórki z pomarańcz i te porzucone, bezwartościowe przedmioty- sprzedawane, zamieniały się w dłoniach zapobiegliwych sodalisek w prawdziwe złoto! Jest to Boża alchemia, której sekret posiada tylko ogromna miłość dla sprawy misyjnej.

            W skład sekcji misyjnej powinni wejść przede wszystkim ci, co nie tylko nigdy nie tamują akcji misyjnej, ale w swoim kółku budzą i pielęgnują powołania misyjne, co organizują wykłady misjologiczne dla szerszej publiczności, co nie tylko raczą oglądać obrazki w czasopiśmie misyjnym, ale te czasopisma i książki kolportują, a w miarę zdolności dostarczają komunikatów i artykułów misyjnych prasie codziennej, jak to się dzieje w Niemczech i na Węgrzech.

            Tak pojęta sekcja misyjna stałaby się naprawdę tym, czym ma być, tj. sprawnym aparatem propagandy i szkołą apostolstwa misyjnego, szkołą, z której wyszliby światli pomocnicy akcji misyjnej w kraju. Dziś na każdym polu akcji religijnej palącą staje się potrzeba świeckich pomocników, pracujących w ścisłej zależności i według wskazań hierarchicznego Kościoła. Dlaczego potrzeba tych pomocników? Oto z tej racji, że dziś decydujące pociągnięcia dla przyszłych losów Królestwa Bożego na ziemi zaczynają się rozstrzygać nie w kościele i nie na tych polach, do których zwykła sięgać działalność kleru, ale tam, dokąd duchowieństwo albo zgoła nie ma dostępu, albo bardzo utrudniony. O losach Kościoła zaczyna decydować opinia, a opinię urabiają pogawędki towarzyskie, prasa, kino i radio. Stąd także i akcja misyjna, tak pięknie zapoczątkowana w naszym kraju, o czym świadczy chociażby obecny Kongres, jeśli ma dale się rozwijać i mężnieć oraz owocnie pracować nad rozszerzaniem Królestwa Bożego, musi poza szeregami kapłańskimi, zdobyć sobie jak najbardziej doborowych pomocników świeckich. Ich inicjatywa i przykład budzi mniej niechęci, czy podejrzeń( przynajmniej w niektórych kręgach) niż osobista i bezpośrednia inicjatywa kleru. Ich słowo w wielu przypadkach dużo łatwiej, niż księdza, przyjmie się w umysłach i w sercach, i co najważniejsze dla nich stoi wiele drzwi otworem, które dla kapłana są zamknięte.

            Przeto cześć tym Sodalicjom, które już zrozumiały wołanie Kościoła o pomoc. Cześć Sodalicjom akademickim, które dały początek akademickim Kołom Misyjnym; cześć żeńskim Sodalicjom szkół średnich, które założyły przeszło trzydzieści kół misyjnych; cześć Sodalicjom pań nauczycielek, w których tak gorąco tętni idea misyjna! Obyśmy wszystkim Sodalicjom w jak najbliższym czasie mogli złożyć podobne publiczne uznanie.

            Niechże więc odtąd każda Sodalicja śle myśl misyjną na wszystkie pola katolickiej pracy, niech jej broni, niech zdobywa dla idei misyjnej prawo obywatelstwa i czyni z niej żywotną kwestię dla każdego katolika.

Źródło: „Sodalis Marianus”, styczeń 1928, rok XXVII, nr 1, część I. Życie sodalicyjne. s. 3-10.